«قلوب الناس معک و اسیافهم علیک ... یعنی چه؟

مورد سؤال جمله ی معروف فرزدق شاعر می باشد او می گوید: من همراه مادرم در سال شصتم به سفر حج عازم بودم امام حسین را دیدم که شتابان از حرم خارج می شد و ما وارد می شدیم پرسیدم این کاروان کیست، گفتند حسین بن علی است نزدیک رفتم و بر او سلام و عرض ادب نمودم به او عرض کردم ای فرزند رسول خدا پدر و مادرم فدای تو باد چه چیزی سبب شده که از حج و خروج از مکه عجله و شتاب می فرمائید .....(1)

امام از من پرسید، تو کیستی. جواب دادم مردی از عرب هستم. سپس فرمود: «اخبرنی عن الناس خلفک؟» مرا خبر ده از وضع مردمی که آنها را پشت سر گذاشتی. منظور امام سئوال از حال مردم کوفه بود. چون فرزدق از کوفه می آمد.فرزدق می گوید به امام عرض کردم: «الخیر سألت» از کسی در این مورد سئوال کردی که از وضع کوفیان آگاه است «قلوب الناس معک و اسیافهم علیک ....»(2)

دلهای کوفیان(مردم کوفه) با توست و شمشیرهایشان بر علیه تو و به سود دشمنانت.

امام در جواب فرزدق فرمود: راست گفتی.(3)

کوفه سالیان دراز مقر حکومتی علی (ع)بود و کوفیان کاملا با اهل بیت و فضائل ایشان آشنا بودند،آنها به خوبی امام حسین ـ علیه السّلام ـ را می شناختند و سالها در رکاب پدرش و همراه امام حسین ـ علیه السّلام ـ با دشمنان اسلام و خاندان پیامبر جنگیده بودند.عده زیادی از انها از معاویه کینه به دل داشتند و بارها امام حسن و امام حسین را به جنگ با او فرامی خواندند ولی آن دو بزرگوار به استناد عهدنامه از این کار امتناع می کردند. با مرگ معاویه آنها باشور و شوق بیشتری از امام دعوت بعمل می آوردند. با این وجود دلبستگی به دنیا موقعیتی در زندگی انسان پیش می آورد که انسان از آنچه که از درون دل دوستش می دارد بگذرد چنانکه در تاریخ بشر نظیر اینگونه رویدادها فراوان است که انسان به قدری فریفته مقام و مال و ثروت بشودکه از بهترین عزیزانش در این راه بگذرد، از طرفی این روحیه در انسان نیز وجود دارد که به قدری در راه خدا و عاشق خدا شود که از همه چیز خود در راه محبت الهی بگذرد. بنابراین کوفیان نیز با توجه به اینکه علاقه باطنی وافر به امام حسین ـ علیه السّلام ـ و خاندان پیامبر داشتند آن حضرت را دعوت کردند ولی از طرفی محیط اجتماعی آنها و گرایش به ثروت و جاه و مقام دنیا در آنها، آنها را وادار کرد که به خاطر رسیدن به این آرزوها و جوایزی که بنی امیه وعده می دادند سپاه عظیمی را بر علیه امام تشکیل دهند و پس از دعوت و علی رغم میل باطنی آنحضرت را با شمشیرهای خود به شهادت برسانند، بنابراین علاقه باطنی آنها در نوشتن نامه ظاهر شد و بودن شمشیرشان با یزید نیز در کربلا ظاهر شد و دو عمل متضاد از آنها صادر گردید.البته شرایط کوفه آن روز وهمچنین ترفندهای ابن زیاددر ایجاد فضای رعب و وحشت وسرکوبی و دستگیری افراد متنفذ ودر کل غافلگیری مردم در تحلیلهای امروزی کمتر مورد توجه قرار می گیرند.

گفتنی است عده ای از اهل کوفه پس از شهادت امام پشیمان شدند و توبه کردند و برای جبران آن خسارت عظیم بر علیه حکومت بنی امیه قیام کردند که به قیام«توابین» در تاریخ مشهور است، جز تعداد اندکی همه ی توبه کنندگان پس از قیام در جنگ عین الوردة کشته شدند.

کوفیان فریفته ی قدرت ظاهری بنی امیه شدند زیرا بنی امیه با داشتن قدرت و حکومت ظاهری بر تمام ثروتهای جهان اسلام مسلط بودند و به هر کس که با آنها هم فکر بود از این اموال می بخشیدند و سکه های طلای سرخ را برای او می فرستادند و آنها را با دادن پول و وعده مقام و فرمانداری فریب می دادند چنانکه معاویه بسیاری از یاران امام علی ـ علیه السّلام ـ و امام حسن را با همین پولها فریفت و از سپاه علی و فرزندش حسن به سوی خود کشید. یزید و بنی امیه نیز با فرستادن عبیدالله بن زیاد به سوی کوفه مردم کوفه را تهدید نمود و فریفت و با تهدید و تطمیع بر علیه حسین(ع) مجهز نمود و علی رغم میل باطنی و علاقه ای که به امام داشتند و از آن حضرت دعوت کرده بودند در مقابل امام صف کشیدند و راه را بر امام بستند و سرانجام او و یارانش را به شهادت رسانده و اهل بیتش را به اسارت بردند.

--------------------------------------

پاورقی:

1. ابن اعثم«پیشین»، ص 840 و موسوعة الکلمات الحسین، قم، موسسه باقر العلوم، دارالمعروف، چاپ دوم، 1374، ص 310 الی 312.

2. مفید، همان، ج 2، ص 67 و ر.ک: مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، ملاصدرا، چاپ هشتم، ‌1367.

3. همان، ص 67، مطهری، مرتضی، درج 3 کتاب حماسه حسینی می فرماید: آنها بنده شکم و به امر شکم با دل خودشان می جنگند .... ص 146 چنانکه انسان اظهار دوستی خدا کند ولی در عمل او را معصیت نماید.